Verder naar inhoud

De wijk Buytenwegh de Leyens ligt in het noordwestelijk deel van Zoetermeer. Daarom was ‘Noord-West’ de werktitel voor de wijk tijdens de ontwerpfase. De echte naam werd later gevonden door terug te gaan in de geschiedenis. Al in 1647 kwam de naam Buytenwegh in het gebied voor. Dit betekende ‘gebied buiten de ontginning’. In 1544 heette het land tussen de Zwaardslootseweg, Leidsewallen en Meerpolderdijk ‘Die Leyens’. Een leye is een stuk land.

Inpoldering

De wijk Buytenwegh de Leyens is gebouwd in de Zoetermeerse of Nieuw Drooggemaakte polder. Deze polder is tussen 1767 en 1771 drooggemalen. Door de droogmaking van de polder verdwenen de laatste resten van de eerste ontginningen van Zoetermeer. De eerste bewoners woonden in de buurt van de Broekweg, waar nu de Broekwegschouw, Broekwegzijde en Broekwegkade liggen. De Broekweg is de oudste weg van Zoetermeer; al in 1295 wordt deze weg genoemd. Het oude woord broek betekent moeras; je kunt je voorstellen dat dit gebied in vroeger tijden moerassig was. Buytenwegh de Leyens grenst aan de noordkant aan de Meerpolder. Dat was een natuurlijk binnenmeer dat in de jaren 1614-1616 is drooggelegd.

Hoog- en laagbouw

In de eerste stedenbouwkundige plannen voor Buyenwegh de Leyens kwam naast hoogbouw en laagbouw ook ‘gestapelde laagbouw’ voor. Dat houdt in dat er twee woningen boven elkaar worden gebouwd, die samen maximaal vier woonlagen hebben. Een ander opvallend element in de wijk is het woondekkenplan van architect Sterenberg. Dat hield in dat woningen bovenop parkeergarages werden gebouwd, net zoals dat in Meerzicht is gedaan. Hoogbouw werd alweer gauw minder populair. De wijk Buytenwegh de Leyens kwam tot stand vanaf 1974 en kreeg vooral laagbouw (60%) en gestapelde laagbouw (30%).

Kleinschalig

De woonwijken uit de jaren zeventig waren een reactie op de stedenbouw en architectuur uit de voorafgaande periode. Hoge en massale flatgebouwen vond men onmenselijke pakhuizen die er allemaal hetzelfde uitzagen. Het tegenovergestelde daarvan was kleinschaligheid en veel variatie in woningen. Die werden gebouwd aan kronkelende wegen, knusse pleintjes en woonerven. De weidse uitzichten over de stad vanuit de flats werden ingeruild voor een kijkje op de buren. Geparkeerde auto’s moesten meer plaats maken voor de bewoners. Die konden zo de straat als ontmoetingsruimte gebruiken.

Voor dit soort wijken ontstond een minder vleiende naam: Nieuwe Truttigheid. De wijk Meerzicht is de eerste in Zoetermeer waar men afstand nam van hoogbouw. In Buytenwegh de Leyens komen de nieuwe stedenbouwkundige opvattingen tot volle ontplooiing. Alleen het noordelijk deel van De Leyens is minder doolhofachtig en opener. Daar is zichtbaar dat de ideeën op stedenbouwkundig gebied blijven veranderen.

Oude elementen

Anders dan in de wijk Meerzicht is bij het ontwerp van Buytenwegh de Leyens gekeken naar oude patronen. De verkavelingsstructuur van het polderland is meegenomen en oude landschapselementen zijn in de nieuwe wijk ingepast. Wat Meerzicht en Buytenwegh gemeenschappelijk hebben, is het buurtwegenstelsel in de vorm van een boom, met hoofdweg en vertakkingen. In het wijkdeel De Leyens is die boomstructuur minder duidelijk. In het gebied waar Buytenwegh de Leyens moest komen, lagen vroeger veel boomgaarden. Rondom die boomgaarden lagen windsingels; dat waren bomenrijen die de fruitbomen tegen wind moesten beschermen. Bij de opzet van de wijk zijn deze windsingels zoveel mogelijk behouden. Ten noorden van de Zwaardslootseweg zijn delen van de oorspronkelijke boomgaarden bewaard gebleven.

Bouwen

Door de lengte van de wijk en ook omdat de Zwaardslootseweg de wijk in tweeën deelt, kreeg de wijk twee centrumgebieden en twee stations aan de Zoetermeerlijn (wat nu Randstadrail heet).

De woningbouwproductie was ‘lopende bandwerk’ geworden. Dat kwam omdat de gemeenteraad eind 1970 had besloten tot versnelde uitgroei van Zoetermeer. Dankzij aparte werkverbanden – in de vorm van projectbureaus – kon er snel worden gebouwd. In het ‘topjaar’ 1978 zijn alleen in deze wijk ruim 2600 woningen gerealiseerd.

’t Lange Land Ziekenhuis, dat eind jaren tachtig is gebouwd, stond al in 1968 inhet plan van de gemeenteraad (Structuurplan). Een ander opvallend gebouw bood vanaf de jaren tachtig tot 2003 onderdak aan het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en vanaf 2007 aan de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst.

 

Opening van 't Lange Land Ziekenhuis door Commissaris de Koningin (CdK) mr. Schelto Patijn, links wethouder mevrouw Hannie van Leeuwen
Opening van ’t Lange Land Ziekenhuis door Commissaris de Koningin (CdK) mr. Schelto Patijn, links wethouder mevrouw Hannie van Leeuwen (fotograaf: onbekend)

Meer informatie:

Archieven

Boeken en tijdschriften